مبارزات حضرت آیت الله سید ابوالحسن مدیسه ای اصفهانی

در یکی از روزهای سال 1284 هـ . ق کودکی در روستای کوچک و گمنام « مدیسه » از توابع لنجان اصفهان دیده به جهان گشود که بعدا مرجع بزرگ جهان تشیع شد. در آن زمان که این کودک در روستای مدیسه تولد یافت هیچ کس نمی دانست بعد از 81 سال رحلت او چنان حزن و غوغایی در جهان اسلام به ویژه در میان شیعیان ایران و عراق و لبنان و افغانستان و هندوستان و ... به پا خواهد کرد که نظیر آن کمتر مشاهده شده است . هیچ کس نمی دانست با رحلت این کودک که بعدا به آیت الله العظمی سیدابوالحسن اصفهانی مشهور شد واقعا عید قربان سال 1365 (سال 1325 هـ . ش ) مردم ایران و عراق و همه شیعیان جهان واقعا به عزا تبدیل خواهد شد و دسته های سینه زنی و عزاداری چندین روز تمام در خیابانها و کوچه های سراسر سیاه پوش شهرها به حرکت در خواهند آمد و بر سر و سینه خود خواهند زد. شگفت انگیزتر این که هیچ کس نمی دانست رحلت این ذریه امام کاظم علیه السلام به اندازه چندین لشکر مجهز نظامی به ایران کمک خواهد و حوادث سیاسی و حرکتهای تجزیه طلبانه گروهی از خائنین را چنان تحت تاثیر قرار خواهد داد که فرقه دموکرات آذربایجان به راحتی شکست خواهد خورد و ...
همانطور که اشاره شد آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی در سال 1284 هـ . ق در روستای مدیسه لنجان در یکی از خانواده های سادات موسوی دیده به جهان گشود. آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی تحصیل دانش دینی را در روستای مدیسه آغاز کرد و سپس رهسپار حوزه اصفهان شد. آیت الله اصفهانی در این حوزه از محضر بزرگانی مثل ملامحمد کاشانی آیت الله سیدمهدی نحوی آیت الله سیدمحمد باقر درچه ای آیت الله سیدهاشم چارسوقی آیت الله جهانگیرخان قشقایی و ... بهره برد و سپس در سال 1308 هـ.ق به نجف اشرف عزیمت کرد و در نجف اشرف نیز از محضر بزرگانی مثل آیت الله میرزا حبیب الله رشتی آیت الله آخوند ملامحمدکاظم خراسانی آیت الله میرزا محمدحسن شیرازی (رهبر انقلاب تنباکو) آیت الله سیدمحمدکاظم یزدی و ... بهره مند شد و سرانجام در حلقه نزدیک ترین یاران آیت الله آخوند ملامحمدکاظم خراسانی قرار گرفت .
هنگام رحلت آیت الله آخوند خراسانی مرتبه علمی و فقهی و تقوای آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی به حدی رسیده بود که مردم خراسان به تقلید از وی پرداختند و این عالم بزرگ را جانشین آخوند خراسانی دانستند. همچنین آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی (رهبر انقلاب اسلامی عراق ) احتیاطات فقهی خود را به آیت اصفهانی ارجاع داد.
بالاخره پس از رحلت بزرگانی مثل آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی آیت الله شریعت اصفهانی آیت الله نائینی آیت الله کاشف الغطا و آیت الله حائری یزدی مرجعیت تقلید شیعیان در بخش بزرگی از جهان تشیع در وجود آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی منحصر شد.
آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی در طول حیات علمی و دینی خود از یک سو شاگردان بزرگ و مشهوری پرورش داد و از سوی دیگر آثار بسیار مهمی از خود به یادگار نهاد.
نام برخی تالیفات آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی که از کتب مهم مورد مراجعه حوزه های علمیه هستند عبارتند از وسیله النجات حاشیه عروه الوثقی ذخیره العباد شرح کفایه الاصول و ...
وسیله النجات که اثر جامعی در فقه است از مشهورترین تالیفات آیت الله اصفهانی محسوب می شود. تعداد زیادی از علما و مراجع بزرگ بر کتاب وسیله النجات شرح و حاشیه نوشته اند و یا این که ترتیب و نظم آن را الگویی برای تالیفات فقهی خود قرار داده اند. امام خمینی نیز کتاب وسیله النجات را از کتابهای مهم فقهی می دانست . به همین دلیل ابتدا حاشیه ای به آن نوشت و سپس حواشی را وارد متن کتاب مذکور کرد و با تغییرات و تنظیمات جدیدی که ایجاد نمود و با افزودن مسائل و مباحثی بر آن کتاب فقهی مهم و مستقلی به نام « تحریرالوسیله » پدید آورد کتابی که حدود یک سوم آن اضافات امام خمینی بر وسیله النجات است . کتاب وسیله النجات در اصل حاشیه آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی بر کتاب ذخیره الصالحین آیت الله سیدمحمد کاظم طباطبایی یزدی است .
آیت سیدابوالحسن اصفهانی از نظر اخلاقی عرفانی کمک به مردم انجام دادن امور خیر سامان دادن به اوضاع معیشتی و اجتماعی مردم و مقابله با انحرافات و ... ویژگیهای بسیار بارزی داشت که توضیح پیرامون این ویژگیها و شرح حکایت ها و ماجراهایی که در این باره وجود دارد مجالی وسیع می طلبد و در این مختصر نمی توان به آنها پرداخت . بنابراین فقط اشاره ای به حیات سیاسی و مبارزات آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی می نماییم و سخن را پایان می دهیم .
آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی از همان زمان که در نجف اشرف اقامت کرد در کانون مهمترین فعالیت های سیاسی علمای بزرگ شیعه قرار گرفت . وی حدود 25 سال داشت که نهضت تنباکو و مبارزه علما به رهبری آیت الله میرزاحسن شیرازی با استعمار انگلیس و ناصرالدین شاه به وقوع پیوست . این مجتهد جوان نیز مثل سایر روحانیان به فرمان میرزای بزرگ به پاخاست و فعالیت علیه استعمار انگلیس و استبداد شاه قاجار را در برنامه سیاسی و اجتماعی خود قرار داد.
حدود 15 سال بعداز نهضت تنباکو نهضت عدالت طلبی و ضدیت با استبداد سلسله قاجاریه (نهضت مشروطه ) به اوج رسید. در این زمان نیز آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی در کنار استادش (آیت الله ملامحمدکاظم خراسانی مشهور به آخوند خراسانی ) که رهبر کل نهضت بود قرار گرفت و ضمن همراهی استاد خود تجربه های بسیار گرانقدری نیز در حوزه سیاست و رهبری دینی و سیاسی اندوخت . به همین دلیل بود که آخوند خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی (دو رهبر بزرگ نهضت مشروطه ) در دوره دوم قانونگذاری مجلس شورا آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی را به عنوان یکی از مجتهدینی که طبق قانون لازم بود بر کار مجلس شورا نظارت کنند برگزیدند و وی را به مجلس معرفی کردند. البته آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی پس از بررسی اوضاع حاکم بر ایران و ملاحظات و مسائل دیگری که با آن برخورد داشتند در نهایت عزیمت به تهران و شرکت در مجلس را صلاح ندانستند و اقامت در نجف اشرف را ترجیح دادند.
با شروع جنگ جهانی اول و اشغال عراق توسط انگلیس مرحله دیگری از مبارزات آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی با اشغال گران و استعمارگران آغاز شد. مبارزات آیت الله اصفهانی با اشغال گران و همراهی وی با آیت الله خالصی منجر به هجرت ایشان از عراق به ایران شد. اقامت آیت الله اصفهانی در ایران بیش از 11 ماه طول نکشید و باردیگر به منظور صیانت از حوزه های شیعی و به کار بستن تدابیر لازم برای اخراج انگلیسی ها و مقابله با عوامل آن ها به عراق بازگشت .
انگلیسی ها بارها سعی کردند با نیرنگ و ریاکاری نظر آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی را از دشمنی با استعمار انگلیس بازگردانند ولی هیچ گاه موفق نشدند و این مرجع بزرگ پیوسته مردم را به مبارزه با اشغال گران و عوامل آن ها دعوت می کرد. آیت الله اصفهانی فتوای مشهوری پیرامون لزوم مبارزه مسلمانان با استعمار انگلیس دارد. آیت الله اصفهانی در اعلامیه ای چنین می نویسد :
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام بر همه برادران مسلمان و بخصوص برادران عراقی . وظیفه دینی بر همه مسلمانان لازم می دارد که در حفظ بیضه اسلام و بلاد اسلامی تا آنجا که قدرت دارند بکوشند. و بر همه ما واجب و لازم است که سرزمین عراق را که مشاهد ائمه ـ علیهم السلام ـ و مراکز دینی ما در آنجاست از تسلط کفار حفظ نموده و از نوامیس دینی آن دفاع کنیم . من شما را بر این موضوع دعوت کرده و ترغیب می نمایم . خداوند ما و شما را برای خدمت به اسلام و مسلمین موفق فرماید.
مبارزه با رضاخان و مقابله با سیاست ها و حجاب ستیزی های این مزدور سفاک بیگانه از جلوه های دیگر فعالیت سیاسی و مبارزاتی آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی است . می دانیم که شیخ محمدتقی بهلول از کسانی است که مبارزات شجاعانه او با رضاخان و سیاست های ضداسلامی رضاخان شهرت فراوان دارد. واقعیت این است که شیخ محمدتقی بهلول به دستور آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی مبارزه با رضاخان را شروع کرد و مثل سربازی گوش به فرمان در اجرای دستورات مرجع بزرگ شیعه (آیت الله اصفهانی ) کوشید. شیخ محمدتقی بهلول پیرامون این موضوع که مبارزاتش با رضاخان به دستور آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی بوده است چنین می گوید : مادرم از من خواهش کرد او را به کربلا ببرم . بالاخره پس از ماجراهایی به عراق رفتم . در آن زمان که در عراق بودم روزی از روزها با آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی دیدار خصوصی داشتم . در این دیدار آقا (آیت الله اصفهانی ) از من پرسید : به چه انگیزه ای به عتبات آمده ای برای زیارت آمده ای یا می خواهی درس بخوانی
پاسخ دادم : البته این بار برای زیارت آمده ام و مادر را نیز آورده ام ولی می خواهم او را به وطن بازگردانم و دوباره خودم برای درس خواندن به عتبات بازگردم . دوست دارم درس خارج بخوانم و مجتهد شوم .
آقا بازپرسید : از چه کسی تقلید می کنی
گفتم : از شما.
در این هنگام آقا شروع به سخن کرد و گفت : به فتوای من در چنین اوضاع و احوالی درس خارج خواندن و برای اجتهاد کوشش کردن برای تو حرام است . برعکس برخلاف رضاخان سخنرانی کردن و سیاست های ضددینی او را افشا کردن برای تو واجب عینی است . ما مجتهد به قدر کافی داریم ولی مبلغ و سخنرانی مثل تو که چنین زبردست باشد و بفهمد چه بگوید و چگونه بگوید و در عین حال باتقوا و متدین هم باشد کم داریم . تا آن زمان که تو می خواهی مجتهد بشوی دیگر رضاخان هیچ مسلمانی در ایران باقی نخواهد گذاشت تا از تو تقلید کند.
بعداز آن که صحبت آقا تمام شد بنده برای اجرای فرمانش اعلام آمادگی کردم و پس از آن که به ایران بازگشتم تصمیم گرفتم فرمان مرجع عالی قدر شیعه را تا آن حد که در توان دارم اجرا کنم .
همان طور که آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی با استعمارگران و اشغال گران غربی و عوامل آن ها مثل رضاخان آتاتورک فیصل شاه دست نشانده عراق و... مبارزه می کرد با استعمارگران شرق (اتحاد جماهیر شوروی سابق ) و عوامل داخلی آن ها مثل توده ای تجزیه طلبان دموکرات در آذربایجان و... نیز مقابله می نمود و از هر فرصتی بهره می جست تا مردم را نسبت به ماهیت پلید و توطئه های آن ها آگاه سازد. به همین دلیل استعمار شرق و غرب و عوامل آن ها هر دو به یک اندازه نسبت به آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی کینه داشتند. آخرین سال حیات پربرکت آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی با رنج و بیماری شدید ایشان همراه شد. هنگامی که بیماری آیت الله اصفهانی شدت یافت پزشکان و دوستان وی پیشنهاد کردند به ایران که آب و هوا و امکانات درمانی اش بهتر بود عزیمت کند. آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی این پیشنهاد را پذیرفت و تصمیم به عزیمت گرفت . در آن سال (1325 هـ . ش ) چپی ها و کمونیست ها (توده ای ها دموکرات ها و...) در عرصه سیاسی ایران تحرک شدید داشتند و آذربایجان را نیز عوامل شوروی از ایران جدا کرده و به اصطلاح حکومت مستقلی تشکیل داده بودند.
هنگامی که به ایران خبر رسید که آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی قصد عزیمت به سوی ایران دارد حزب توده و سایر چپی ها و عوامل شوروی به شدت علیه این مرجع بزرگ دست به تبلیغات زهرآگین و گمراه کننده زدند. روزنامه ها و هفته نامه ها و کلیه نشریات توده ای و چپی به طور مستقیم و غیرمستقیم در این تبلیغات ضددینی و ضدروحانی شرکت کردند و جسارت هایی به آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی نمودند. از سوی دیگر عوامل استکبار غرب نیز بیکار ننشستند و تبلیغات موذیانه ای را علیه آیت الله اصفهانی آغاز کردند. وحشت عوامل بیگانه به این جهت بود که می دانستند ورود آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی به ایران موجب پررنگ شدن فضای دینی و بی رونقی بازار الحاد غرب و شرق خواهد شد و مردم بساط آن ها را جمع خواهند کرد. در همین حال بیماری آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی شدت یافت بطوریکه از آمدن به ایران منصرف گردید.
بالاخره این مرجع بزرگ در نهم یا دهم ذیحجه سال 1365 هـ . ق برابر با آبان سال 1325 هـ . ش در کاظمین و در جوار حرم جد بزرگوارش دیده از جهان فروبست . همان طور که در ابتدا اشاره شد رحلت آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی غوغا و ماتم بزرگی در جهان تشیع به ویژه در ایران و عراق ایجاد کرد. هنگامی که این خبر به ایران رسید همه شهرها سیاه پوش شدند و مردم در سراسر کشور مجالس ترحیم و دسته های عزاداری تشکیل دادند. دولت نیز مجبور شد سه روز عزای عمومی و تعطیل اعلام کند. عزاداری مردم ایران در سوگ مرجع بزرگ دینی روزهای متوالی به طول انجامید. رحلت آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی فضای مذهبی و اتحاد را در ایران به طور بی سابقه ای افزایش داد و دگرگونی عمیقی در روح و روان مردم و نگرش های مذهبی مردم پدید آورد. این وضعیت فضا را به شدت بر تجزیه طلبان دموکرات در آذربایجان توده ای ها و سایر کمونیست ها و چپی ها که علیه آن مرجع بزرگ تبلیغ کرده بودند تنگ کرد و مردم از آن ها روی گردان شدند. پدید آمدن این وضعیت که ناشی از برانگیخته شدن احساسات دینی مردم بود عامل مهمی شد که فرقه دموکرات آذربایجان منزوی و به راحتی شکست بخورد و آذربایجان رها و به دامن میهن بازگردد. بدین ترتیب حتی رحلت آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی نیز برای ایران برکت آورد و از تجزیه شدن آن جلوگیری نمود.
علی وزوایی
رحلت آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی فضای مذهبی و اتحاد را در ایران به طور بی سابقه ای افزایش داد و دگرگونی عمیقی در روح و روان مردم و نگرش های مذهبی مردم پدید آورد این وضعیت چنان شد که حتی به شکست فرقه دموکرات و نجات آذربایجان منجر گردید
آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی از همان زمان که در نجف اشرف اقامت کرد در کانون مهم ترین فعالیت های سیاسی علمای بزرگ شیعه قرار گرفت . وی حدود 25 سال داشت که نهضت تنباکو و مبارزه علما به رهبری آیت الله میرزا حسن شیرازی با استعمار انگلیس و ناصرالدین شاه به وقوع پیوست .

نقل از: روزنامه جمهوری اسلامی 20/12/1382 صفحه عقیدتی